Çanakkale Belediyesi bundan tam 6 yıl önce bir yarışma düzenlemişti, birinciye 60 bin lira verecekleri bir yarışma hem de. Ne miydi o yarışma; “KENT MEYDANI VE ÇEVRESİ DÜZENLEMESİ “YEŞİL”KENTSEL TASARIM PROJE YARIŞMASI” aslında bu proje çok önemli bir çalışmaydı. Çanakkale Belediyesi bu çalışmayla şehrin belki de gelecek 50 yılına dair bir vizyon ortaya koymuş olacak yerel yönetimin başına kim gelirse gelsin bu vizyona göre hareket edecekti. Fakat aradan geçen 6 yıla baktığımızda böylesi önemli bir projeye, sahip çıkması gereken Çanakkale Belediyesinin ve başkanının 2015 yılında birincilik ödülü alan proje sahipleri ile alanın uygulama projelerinin alınması için sözleşme imzalanmasının dışında bir adım atmadığını görmek şehir için büyük bir kayıp! Yarışmada birincilik kazanan vizyon projesinin detaylarını birazdan sizlerle paylaşacağım ama onun öncesinde bu vizyon projesinin hayata geçmesine katkı sağlayacak bir fırsatı belediye yetkilileriyle, belediye başkan adaylarıyla paylaşmak isterim.
Çanakkale Saat Kulesi Meydanında, üniversite eski rektörlüğünün hemen yanı başındaki bulunan AK Parti Eski İl Başkanı Muzaffer Kutlu’nun ailesine ait olan 5 katlı bina satılık, hatta fiyatını falan da aradım sordum. Çanakkale Belediyesi acil olarak temasa geçip bu binayı satın almalı sonrada yıkmalıdır, etrafındaki bir iki küçük kulübeyi de kaldırdı mı, eski rektörlük binası ve saat kulesi ortaya çıkacak ve saat kulesi meydanı iskele meydanıyla birleşmiş olacak.Bu bir fırsat kamulaştırma, dava gibi konularla uğraşmadan belediye Kutlu ailesiyle masaya oturup bu konuda bir anlaşma sağlamalı bu Çanakkale’ye yapılacak çok büyük bir güzellik olur. Belediye yetkililerinden bu güzelliği şehre yapmalarını bekliyoruz.
Birazda okuyacaklarınız, “ben de şehir için tam olarak bunları düşünüyordum!” dedirtecek cinsten. Şimdi önümüzde bir yerel seçim var, belediye başkan adaylarının bu vizyon projesini esas alarak samimiyetle ve gayretle seçildikleri takdirde bu vizyon projesinde yazanları yapacaklarını taahhüt etmeleridir. Bu konuda Çanakkale Belediyesi ve başkanı kusurludur çünkü aradan geçen 6 yılda gözle görülür bir adım atmamıştır… Projede geçen bazı hususlar mesela Hamidiye Tabyalarının şehre kazandırılması gibi konular hükümetin yatırımları kapsamında Çanakkale’ye kazandırılmıştır.
Şimdi gelelim “KENT MEYDANI VE ÇEVRESİ DÜZENLEMESİ “YEŞİL”KENTSEL TASARIM PROJE YARIŞMASINDA” birinci olan vizyon projesinin detaylarına. Evet projenin detaylarıyla sizleri baş başka bırakıyorum.
Çanakkale Belediyesi Kent Meydanı ve Çevresi Düzenlenmesi "Yeşil" Kentsel Tasarım Proje Yarışması'nda 1. Ödül kazanan proje;
Bülent Tarım, Prof. Dr. Y.Mimar -
Bülent Tarım, Prof. Dr. Y.Mimar - Ekip Başı
Köksal Aksoy, Y. Mimar
Bülent Çetin, Y. Mimar
Hakan Özbek, Y. Mimar
Mustafa Alper Aykam, Mimar
Danışmanlar
Başak Taş Özdemir, Peyzaj Mimarı
Ozan Can Özübal, Şehir Plancısı
Ecevit Metin Kaner, Eğitmen
Kentsel Tasarım Yaklaşımları
1- Araç Deniz Geçişinin Kent Merkezi Dışına Kaydırılması, Kent Merkezi İçerisinde Hızlı Araç Trafiğinin Yayalaştırılması
Kent gelişiminde yaya yaşamının gelişmesine olanak sağlayacak şekilde hızlı araç ulaşımının kentin dışına alınması hedeflenmiştir. İki yaka arası araç geçişinin; güneyde Çanakkale Kepez Limanı’na, kuzeyde ise Lapseki, Çardak limanlarından geçişlerinin sağlanması önerilmektedir.
Mevcut İskele Meydanı; Eceabat, Kilitbahir, Bozcaada, Gökçeada yaya geçişlerini sağlarken; Tarihi Gelibolu Yarımadası gezi teknelerinin, kentin güneyindeki Kepez, Sarıçay, Yeni Kordon gibi kent içi ulaşım teknelerinin yanaştığı bir yaya iskelesidir ve etkinlik meydanıdır.
Kent içinde ve oluşturulan meydanlarda yaya ulaşımının önem kazanması ve mevcut araç ulaşımın geçtiği yerlerde de yayalaştırma politikasının uygulanması önerilmektedir.
Bu çerçevede Cumhuriyet Meydanı aksı kenti kıyıya bağlayan güçlü bir yaya aksı olacaktır.
2- Deniz ve Dere Kıyı Alanlarının Kentsel Gelişiminin İşlevlendirilmesi
Kentsel gelişimde Boğaz Kıyısı kültürel-sosyal ağırlıklı;
Dere Boyu ise rekreasyon, sportif ve yerel ticaret (balık pazarı, semt pazarı) ağırlıklı olarak işlevsel bölgelere ayrıştırılmıştır.
Boğaz Kıyısı kültürel, sosyal (müze, kitaplık, araştırma merkezi, tiyatro, açık hava sineması, etkinlik alanları, forum alanları, sanat galerisi vs.) bir alandır. Bu aksda çeşitli etkinlikleri içinde barındıran ve kültürel - sosyal olarak destekleyen,
Belediye Kültür Merkezi, Yelken Kulüpleri, Halk Bahçesi, Cumhuriyet yaya parkı, İskele meydanı, Çimenlik kalesi Açık Hava müzesi, Halk Plajı, Hamidiye Tabyası ve Batık Müzesi bulunmaktadır.
Kıyı, Askeri Deniz Hastanesinden - Yeni Kordon a kadar devam eden bir yaya ve yeşil sosyo – kültürel aks olarak kurgulanmıştır.
Dereboyu ise Pazar Yeri, Panayır alanı, kermes alanı, gezinti ve piknik alanları, balıkçı barınakları, balık pazarı, hobi parkları, amfi tiyatro, açık hava sineması gibi ağırlıklı olarak rekreatif, sportif ve sosyal bir yeşil aks olarak tasarlanmıştır.
3- Kent içi mevcut boşluk alanların rehabilite (iyileştirilerek) edilerek kent içi yeşil kullanımının arttırılması
Sit alanı olarak belirlenen eski yerleşim dokusundaki avlu içi kent boşluklarının bu bölgenin kentsel karakterine uygun olarak (kültür alanı, mahalle meydanı, ihtiyar parkı, bira bahçesi, kahvehane ve kafeler vs..) olarak değerlendirilmesi öngörülmüştür.
4- Halk Bahçesini, Kamu Binaları Bahçeleriyle birleştirerek Kent Yeşil Dokusunun oluşturulması
Festival ve kent forumu gibi etkinlik alanlarının yanında, gezinti, bisiklet ve kafeleri içeren Halk Bahçesi arkasındaki Hastane, Karayolu, Köy Hizmetleri gibi kamu alanlarının bahçe sınırlarını kaldırarak yeşil alanların bütünleşmesini sağlayarak ve Yeşil Kent Dokusu tasarlanmıştır. Bu kent yeşil doku, kentin iklimi ve ekolojisi açıdan önemlidir.
5- Kentin kuzey – güney toplu ulaşımda tramvay ve şehir içi deniz ulaşımı önerileri
Kent merkezi ulaşımında hızlı araç trafiği en aza indirilerek yaya öncelikli yollar önerilmektedir. Toplu taşıma aracı olarak tramvay ulaşımı önerilmektedir. Tramvay kenti güneyde Üniversite – Kepez i kuzeyde ise kent merkezi ve yeni konut alanlarıyla bağlayan bir ring hattıdır. Kent içi toplu taşımayı iskele meydanından Sarıçay üzerinde pazaryerine, Yeni kordon İskelesine ve Kepez e seferler düzenleyen şehir içi vapurları destekleyecektir.
6- Mülkiyet Yaklaşımı
kent için değerli kamu mülkiyetinin kentin bütününe kazandırılması hedeflenmektedir. Bu anlamda büyük çoğunluğu Belediye ye ait olan Fen Lisesi Binası Alanını Atatürk Araştırma Enstitüsü ve Kent Müzesi olarak çağdaş bir tasarımla kente hizmet etmesi öngörülmüştür.
Aynı zamanda Zafer Kültür Alanı içindeki 10 adet konut mülkiyeti alınıp yıkılarak; kütüphane, sanat merkezi ve kiliseyle beraber açık hava kültür etkinliklerine de hizmet eden bir alan olarak düzenlenecektir.
Dere Deltasında bulunan DSİ ve Meteoroloji alanı kentin diğer alanlarına taşınarak kıyı sürekliliği anlamında park ve etkinlik alanı olarak kente kazandırılacaktır.
Öneri Kentsel Mekanlar
A- Cumhuriyet Meydanı
Cumhuriyet Meydanı, tarihsel kullanımına uygun olarak yine tören ve festival alanı olarak kente hizmet edecektir.
Meydan kenarındaki Atatürk Caddesi; hızlı araç trafiği azaltılarak yayalaştırılmış, meydan alanı genişletilmiş ve ticaret aksındaki kaldırım alanları arttırılmıştır.
Cumhuriyet Meydanı sert zemini, yeni yapılacak Atatürk Araştırma Enstitüsü ve Belediye İş Merkezi altı tamamen otopark olarak kullanılacaktır. Bu otopark kent merkezi içerisindeki otopark ihtiyacına çözüm getirecektir.
Muammer Aksoy Parkı, Cumhuriyet Meydanı ve Halk Bahçesini birbirine bağlayan bir park olarak yeniden düzenlenecektir. Böylelikle Cumhuriyet Meydanı Halk Bahçesine ve İskele meydanına meydan kullanımı ve yeşil alan kulanımı olarak uzanan bir etkinlik merkezi olmuştur.
B- İskele Meydanı
İskele sadece kent içi deniz yolcu taşımacılığına hizmet edecektir. İskele meydanı cumhuriyet ana aksının denizle sonlandığı kent etkinlik alanıdır. Aynı zamanda kentin denizden giriş kapısı alanıdır. Kent siluetinde imaj noktası olarak önem kazanmaktadır.
C- Dereboyu
Dereboyu bölgesi kentin rekreasyon kullanımındaki karakterini sürdürmelidir.
Kıyının gerek arazi şartları gerekse kullanım alışkanlıklarına uygun olarak düzenlemesi amaçlanmıştır. Balıkçı barınakları, balık lokantaları, balık pazarı, spor alanları, parklar, panayır alanları, Pazar yeri, hobi parkları, gezinti ve piknik alanları olarak tasarlanmıştır.
D- Zafer Kültür Alanı – Fetvane Gençlik Avlusu – Büyük Camii Avlusu – Eski Palamut Depoları Sergi Salonu -Havra Alanı
Kilise, Korfmann Kütüphanesi, Tıflı Camii ve Nedime Hanım Sanat Binası ile sınırlanan Zafer meydanı üzerinde gerekli yapıların yıkılarak yeniden düzenlenmesi. Ayrıca bu kültür alanının Tıflı Camii Avlusu içinden Aynalı Çarşıyla mekânsal bağlantısı da sağlanmıştır.
Fetvane Sokak üzerindeki Yalı Han ve karşısındaki ada içindeki avlu gençlik meydanı olarak düzenlenecektir.
Büyük Camii Avlusu ve Havra Avlusu etrafındaki tescilli konutlarla birlikte yeniden düzenlenecektir.
Eski Palamut Depoları dere boyu tasarımı içerisinde sergi salonları olarak değerlendirilecektir.
E- Hamidiye Tabyası ve Batık Müzesi – Dalış Okulu
Hamidiye Tabyası, Çimenlik Kalesiyle beraber açık hava müzesi olarak restore edilmeli ve
Bugünün şartları içerisinde çok fazla müdahale edilmeden kullanıma açılması önerilmektedir.
Tabyaların ve savaş bölgelerinin tarihsel kimliğiyle bütünleştirerek yeniden kullanımı
Turizm açısından müzeleştirilmesi ve kullanıma yönelik işlevlendirilmesi sağlanmalıdır.
Tabya alanı içerisinde Çanakkale Savaşlarında batan savaş gemilerinin sergilendiği, dalış eğitimlerin verildiği bir müze ve eğitim binasıdır.
Etaplam Sitematiği
1. Araç Deniz Taşımacığını mevcut iskeleden kent merkezinin dışına alınması, mevcut iskelenin sadece yolcu deniz taşımacılığına hizmet etmesi
Araç geçişlerini güneyde Kepez, kuzeyde Lapseki ve Çardak İskelelerine kaydırılması.
Kent içi boşlukların rehabilite edilerek kente kazandırılması (Zafer Kültür Alanı, Fetvane Gençlik Meydanı, Havra Alanı, Büyük Camii Avlusu)
2. Cumhuriyet Meydanı – İskele Meydanının yeniden düzenlenmesi, hızlı araç trafiğinin yayalaştırılması.
Atatürk Araştırma Enstitüsü, Belediye İş Merkezi ve otoparklarının uygulanması.
3. Boğaz Kıyı sürekliliğinin sağlanması anlamında Çimenlik Kalesi açık hava müzesinin yeniden düzenlenmesi, kıyı yaya ve bisiklet yolu devamlılığını sağlanması.
Çimenlik kalesi yanındaki deltanın etkinlik alanı olarak düzenlenmesi (konser, deve güreşi, açık hava sineması….)
Dere Boyu deltasında balıkçı barınağı, pazarı ve lokantaları olarak yeniden işlevlendirmek, Dere boyunca da rekreaktif alanların uygulanması. Eski Palamut Depolarının restore edilmesi
Pazar Alanı önünde kafe, dinlenme alanlarıyla beraber kent içi deniz ulaşımını sağlayacak iskelenin yapılması
4. DSİ ve Meteoroloji alanlarının kentin diğer alanlarına taşınması. Böylelikle Delta alanının seyir parkına dönüştürülmesi ve kıyı yaya-bisiklet-fayton bağlantısını bir köprüyle sağlanması.
5. Hamidiye Tabyasının restore edilerek müzeleştirilmesi ve Batık Müzesi - Dalış Okulunun uygulanması.
Kentin; güneyde Üniversiteye ve Kepez’e kuzeyde ise kent merkezi ve konut alanıyla toplu ulaşımının tramvayla sağlanması...