Türkiye'de aile yapısı ve nüfus artışı son yıllarda endişe verici bir şekilde değişmekte ve bu durum Çanakkale'yi de etkilemektedir. Rapor halinde hazırladığım bu köşe yazısında, Çanakkale'deki nüfus detaylarını 2000 yılından 2024 yılına kadar inceleyecek, artan endişeleri ve olası çözümleri ele alacağım. Çanakkale'de Nüfus Artışı: 2000 yılında 465.488 olan Çanakkale'nin nüfusu 2024'e gelindiğinde 526.314'e yükselmiştir. Bu artış ilk bakışta sevindirici görünse de, nüfus artış hızının son yıllarda yavaşladığı görülmektedir. 2000'li yılların başında yıllık ortalama %1.5 olan nüfus artışı hızı 2024'e gelindiğinde %0.8'e düşmüştür. Aile Yapısında Değişiklikler: Çanakkale'de de Türkiye genelinde olduğu gibi aile yapısında önemli değişiklikler yaşanmaktadır. Hanehalkı büyüklüğü küçülmekte ve tek başına yaşayanların sayısı artmaktadır. 2000 yılında ortalama 4.2 kişi olan hanehalkı büyüklüğü 2024'e gelindiğinde 3.7'ye düşmüştür. Bu durum, ailenin çekirdek yapısının zayıflamasına ve bireyselliğin artmasına işaret etmektedir.Çanakkale'de de Türkiye genelinde olduğu gibi aile yapısında önemli değişiklikler yaşanmaktadır. Hanehalkı büyüklüğü küçülmekte ve tek başına yaşayanların sayısı artmaktadır. 2000 yılında ortalama 4.2 kişi olan hanehalkı büyüklüğü 2024'e gelindiğinde 3.7'ye düşmüştür. Bu durum, ailenin çekirdek yapısının zayıflamasına ve bireyselliğin artmasına işaret etmektedir. Türkiye'de 2023 yılında yıl evlenen çiftlerin sayısı 565 bin 435 boşanan çiftlerin sayısı ise 171 bin 881 oldu. Çanakkale’de ise 3 bin 633 çift evlenirken, bin 402 çift boşanma kararı aldı. Doğurganlık Hızında Düşüş: Doğurganlık hızı da Çanakkale'de endişe verici bir şekilde düşmektedir. 2000 yılında 2.5 olan doğurganlık hızı 2024'e gelindiğinde 1.9'a düşmüştür. Nüfusun yenilenme hızı olan 2.1'in altında kalan bu oran, gelecekte nüfus dengesizliği yaşanabileceğine işaret etmektedir. Yaşlı Nüfus Artışı: Çanakkale'de de Türkiye genelinde olduğu gibi yaşlı nüfus artmaktadır. 65 yaş ve üzeri nüfusun oranı 2000 yılında %8.5 iken 2024'e gelindiğinde %12'ye yükselmiştir. Bu durum, gelecekte sağlık ve sosyal güvenlik sistemleri üzerinde ek yük oluşturacaktır.  Türkiye'de Doğum Oranlarındaki Düşüş: Türkiye genelinde de doğum oranları düşmektedir. 2023 yılında Türkiye'deki doğum oranı 1,51'e düşerek rekor seviyeye gerilemiştir. Bu oran, nüfusun yenilenme hızı olan 2.1'in oldukça altında kalmaktadır. Kadın başına düşen çocuk doğurma oranı da 1,51 olarak ölçülmüştür. Düşüşün Nedenleri: Doğum oranlarındaki düşüşün arkasında birçok etken yatmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır: Modernleşme ve Kentleşme: Modernleşme ve kentleşme ile birlikte yaşam tarzları değişmekte, ailelerin çocuk sahibi olma istekleri ve planları da buna göre şekillenmektedir. Artı Yaşam Maliyetleri: Artan yaşam maliyetleri, barınma, eğitim ve sağlık gibi temel ihtiyaçların karşılanması için daha fazla maddi imkan gerektirmektedir. Bu durum, ailelerin çocuk sahibi olma kararlarını olumsuz etkilemektedir. Emeklilik Sistemiyle İlgili Endişeler: Emeklilik sisteminin geleceği ile ilgili endişeler, bazı ailelerin çocuk sahibi olmasının önünde engel. 2022 yılında SGK’dan emekli aylığı alanların sayısı 9.4 milyon kişi iken, 2023 yılında bu sayı 2 milyon kişi artarak 16 milyona çıkmış. Ülkenin geleceğine siyasetçilerin elbirliğiyle attık EYT kazığı sağolsun! Bir detay daha vereyim, 1.66 çalışan bir emekliyi finanse ediyor. Dünyada kabul görmüş aktif/pasif oranı, 4’tür. Yani 4 çalışan, 1 emekliyi finanse ederse sosyal güvenlik sistemi sürdürülebilir olur. Altını çizeyim, iyi olmaz, sürdürülebilir olur. Yapılması Gerekenler: Ekonomik Politikalar: İş imkanlarının artırılması: Gençlere istihdam imkanı sağlayarak, evlenme ve çocuk sahibi olma konusunda daha özgüvenli hissetmelerini sağlamak. Asgari ücretin yükseltilmesi: Enflasyonu artırmadan sağlam ekonomik politikalar uygulayarak asgari ücretin artırılması ile yaşam standartlarının yükselmesi ve ailelerin refah seviyesinin artması. Vergi indirimleri: Ailelere yönelik vergi indirimleri (beyaz eşya, mobilya) ve teşvikler sunarak, çocuk sahibi olma maliyetini hafifletmek.  Konut desteği: Uygun fiyatlı konut imkanları sağlayarak, barınma masraflarının aile bütçelerini zorlamasını engellemek. Bu konuda atılması gereken en önemli adım TOKİ marifetiyle satılık evler yapmanın yanı sıra TOKİ Kiralık Evler yapmalı ve konut desteği kiralık olarak da gençlere sunulmalı. Sosyal Politikalar: Aile dostu çalışma saatleri ve esnek çalışma imkanları: Çalışan anne ve babalara aile sorumluluklarını iş hayatıyla daha kolay dengeleme imkanı sunmak. Kreş ve çocuk bakımı hizmetlerinin yaygınlaştırılması: Çalışan anne ve babalara çocuk bakımı konusunda destek sağlayarak, işgücüne katılımlarını teşvik etmek. Bu konuda yerel yönetimlere çok önemli görevler düşmektedir. Keşke Çanakkale Belediye Başkanı Muharrem Erkek belediye kreş sayısının 2’den 10’a çıkarsa böyle bir adım attığında sosyal anlamda 5 yıl boyunca hiçbir şey yapmasa da yeterlidir. Eğitime erişimin kolaylaştırılması: Herkese eşit eğitim imkanı sağlayarak, bilinçli aile planlaması ve üreme sağlığı konusunda farkındalığı artırmak. Yine bu konuda yerel yönetimlere önemli bir görev düşmektedir. Belediye halk otobüsleri 2 bin lirayı aşan öğrenci servislerine alternatif olarak günün belli saatlerinde sadece orta eğitim öğrencilerinin bindiği doğrudan okullara taşıma yapan servis hizmeti vermelidir. Aile danışmanlığı ve rehberlik hizmetlerinin yaygınlaştırılması: Aile içi iletişimi ve aile yaşamını güçlendirmek için danışmanlık ve rehberlik hizmetleri sunmak.  Cumhurbaşkanı Erdoğan’da geçtiğimiz haftalarda yaptığı bir konuşmada bu tehlikeye dikkat çekerek hükümet olarak bazı çalışmalar yaptıklarını söyledi. Erdoğan’ın bu açıklamasından sonra yapılan AK Partinin Merkez Karar Yönetim Kurulu (MKYK) toplantısında da doğurganlık hızındaki düşüş ele alındı. Bazı MKYK üyeleri, doğurganlığı teşvik için, çalışma koşullarının yeniden düzenlenmesi ve bu çerçevede, halen toplamda 4 ay olan ücretli izin süresinin 1 yıla çıkarılmasını, uygun olan meslekler için de daha sonrası için uzaktan-esnek çalışma seçeneklerinin değerlendirilmesini istedi. Ayrıca, özel sektörde çalışan kadınların iş güvencesi ve kıdem tazminatı konusundaki çekinceler nedeniyle çocuk yapmaktan kaçındığı tespiti yapıldı. Nüfus politikaları kapsamında sadece teşviklere odaklanmak yerine, toplumda aile ve evlilik kurumuna yönelik bakış açısının da değiştirilmesi önemlidir. Bu konuda medya, sivil toplum kuruluşları ve eğitim kurumları da önemli bir rol oynayabilir. Maalesef bu konuda iyi bir şeylerin yapılmasını geçtik ana akım medyada yayınlanan dizler ve gündüz kuşağı programları değerleri yerlebir ediyor.